Η τέχνη της ξυλογλυπτικής αναβιώνει από ντόπιους χειροτέχνες του Έβρου και της ορεινής Ξάνθης. Η Αγγελική Γιαννακίδου, πρόεδρος του Εθνολογικού Mουσείου Θράκης, μιλά στο cfw.gr για το δίκτυο τεχνουργών Riza (ΡΙΖΑ).
Ήταν γύρω στο 2020 όταν γεννήθηκε η ιδέα ενός δικτύου χειροτεχνών με το όνομα ΡΙΖΑ. Στόχος να στηριχθούν πολιτιστικά και οικονομικά χειροτέχνες στις κοινότητες της Θράκης, ειδικά στους παραμεθόριους οικισμούς στον Έβρο και την ορεινή Ξάνθη και να μην ξεχαστεί η λαϊκή τέχνη τους. Εμπνευστής της ιδέας ήταν η διευθύντρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης Αγγελική Γιαννακίδου που μένει στην Αλεξανδρούπολη και ασχολείται με τη λαϊκή τέχνη από το ’60. Επικοινωνήσαμε μαζί της και απάντησε στις ερωτήσεις μας για το δίκτυο αυτό.
Η ιδέα για το εγχείρημα Riza
«Όλα ξεκίνησαν εδώ και 1 χρόνο μέσα από την αγωνία μας για όλον αυτόν το κόσμο τον αγροτικό και τις εγκαταλελειμμένες κοινότητες» αναφέρει η κα Γιαννακίδου και συνεχίζει: «Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να ευαισθητοποιήσουμε και να ενισχύσουμε τη θέλησή τους να επαναπροσδιορισθούν. Να ξαναδούν την αξία του πολιτισμού τους και συγκεκριμένα του λαϊκού πολιτισμού του οποίου κληρονόμοι και φορείς είναι. Κάναμε σεμινάρια στους πολιτιστικούς συλλόγους και τρέχουμε την ιδέα της οργάνωσης ενός μικρού δικτύου αγροτικών μουσείων στον Έβρο με διαφορετικές θεματολογίες. Σκοπός της ΡΙΖΑΣ είναι να ενισχυθούν πολιτιστικά και οικονομικά οι τεχνουργοί που έχουν μείνει. Αυτό ίσως να λειτουργήσει θετικά στις κοινότητες, ούτως ώστε να μην χαθεί η όποια τεχνογνωσία».
Οι τεχνίτες της ξυλογλυπτικής
«Αυτή τη στιγμή απασχολούνται 20 άτομα στο πρόγραμμα ΡΙΖΑ, άνδρες και γυναίκες (στην ξυλογλυπτική, ύφανση κ.ά.). Στην ξυλογλυπτική υπάρχουν 2 άνδρες και άλλοι 2 με τους οποίους είμαστε στη διαδικασία ένταξης. Όλοι αυτοί είναι γεωργοί και κτηνοτρόφοι, είναι αυτοδίδακτοι, εξαιρετικοί ως προς τη γνώση των ντόπιων ξύλων και της συμπεριφοράς του στις διάφορες χρήσεις. Μια γνώση βιωμένη και όχι απλά διδαγμένη. Υπάρχουν και νέοι τεχνίτες και ο στόχος είναι να κινητοποιηθούν. Να παράγουν προϊόντα που σήμερα είναι χρηστικά και τους αποδίδουν οικονομικά. Ο αρχικός μας στόχος είναι η ενίσχυση αυτών των τεχνουργών. Να δουν την τέχνη τους μέσα στον κύκλο Πολιτισμός-Δημιουργία-Οικονομία. Το κέρδος είναι οικονομικό και πολιτιστικό. Ξαναμπήκαν στη διαδικασία να δουλέψουν μέσα από την υποτιμημένη και ξεχασμένη τους τέχνη και να αισθανθούν περήφανοι. Η λαϊκή τέχνη δεν είναι μόνο μουσειακό είδος».
Η ξυλογλυπτική στη Θράκη
«Τα είδη που παράγονται και σχεδιάζονται να παραχθούν στη ΡΙΖΑ δεν νομίζω ότι υπάρχουν αλλού. Είναι μοναδικά ως προς τα υλικά και την κατασκευή που είναι εξολοκλήρου με το χέρι. Είναι το υλικό, η μοναδικότητα της στιγμής του τεχνίτη. Μιλάμε για παραγωγή συλλεκτικών αντικειμένων. Τα εργαστήρια είναι μικρά ιδιωτικά. Υπάρχει η γνώση για το ξύλο κασκεπάρνι και ξυλοφάγοι. Ελάχιστα εργαλεία, αλλά μεγάλη επιδεξιότητα. Τα πομάκικα αντικείμενα οικιακής χρήσης, αυτά που εμείς γνωρίζουμε μέσα από τη συλλογή του Μουσείου έχουν ζωή πάνω από 100 χρόνια. Μοναδικά είναι τα κοσμήματα της ποιμενικής ξυλογλυπτικής. Ως τέτοια μόνο από μας σχεδιάστηκαν».
Επόμενοι στόχοι;
«Να βγάλουμε τα νέα προϊόντα του ΡΙΖΑ. Να εντάξουμε στη δράση αυτή και άλλους τεχνίτες και να ασχοληθούμε με την δημιουργία σεμιναρίων για την εκμάθηση της ξυλογλυπτικής αλλά και της πέτρας, της φυτικής βαφής των υφασμάτων και της υφαντικής.
Λίγα κομμάτια ξυλογλυπτικής έχουν βγει στο εξωτερικό. Αλλά αυτό που προέχει για εμάς είναι να οργανώσουμε πολύ καλά τους ανθρώπους και την παραγωγή για να ταξιδέψουμε μακριά. Το ευχάριστο και το αισιόδοξο είναι ότι έχουν ενδιαφέρον και αυτό δίνει προοπτική στο ΡΙΖΑ άρα στους ανθρώπους να συνεχίσουν την παράδοση του τόπου που υπήρξε τόσο πλούσια. Γιατί ο πολιτισμός στη Θράκη είναι απότoκος της γεωγραφίας και της ιστορίας της περιοχής και κυρίως της ανθρωπογεωγραφίας της, της συμβίωσης ομάδων διαφορετικής εθνοτικής και πολιτισμικής προέλευσης».
Πληροφορίες: Ρίζα
